Một số điểm mới hướng dẫn kiểm soát, thanh toán các khoản chi thường xuyên qua KBNN

Ngày 17/3/2024, Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư số 17/2024/TT-BTC hướng dẫn kiểm soát, thanh toán các khoản chi thường xuyên qua Kho bạc Nhà nước (KBNN). Thông tư này có hiệu lực từ ngày 01/5/2024 và thay thế Thông tư số 62/2020/TT-BTC ngày 22/6/2020 của Bộ Tài chính hướng dẫn kiểm soát, thanh toán các khoản chi thường xuyên từ Ngân sách Nhà nước (NSNN) qua KBNN (Thông tư số 62).

Tăng Cường Kiểm Soát Chi Thường Xuyên

Thông tư số 17 bổ sung nhiều quy định mới mang tính cải cách nhằm tăng cường kiểm soát các khoản chi thường xuyên qua KBNN. Cụ thể:

• Thông tư số 17 bổ sung quy định kiểm soát đối với nguồn phí được để lại theo quy định và các nguồn thu hợp pháp khác của cơ quan nhà nước, cũng như các nguồn thu từ dịch vụ khám chữa bệnh, dịch vụ y tế dự phòng và học phí của các đơn vị sự nghiệp công tự bảo đảm một phần chi thường xuyên (đơn vị nhóm 3) và đơn vị sự nghiệp công do nhà nước bảo đảm chi thường xuyên (đơn vị nhóm 4). Ngoài ra, bổ sung thêm các nguồn thu phí theo pháp luật về phí, lệ phí của các đơn vị sự nghiệp công lập theo quy định tại Khoản 2, Khoản 3 Điều 23 của Nghị định số 60/2021/NĐ-CP ngày 21/6/2021 của Chính phủ quy định về cơ chế tự chủ tài chính của các đơn vị sự nghiệp công lập (Nghị định số 60).
• Để phân định rõ trách nhiệm giữa đơn vị sử dụng ngân sách và KBNN trong việc kiểm soát, thanh toán, Thông tư số 17 bổ sung quy định: Trường hợp chứng từ chi và các hồ sơ kèm theo chứng từ chi do đơn vị sử dụng ngân sách gửi KBNN bị phát hiện cố tình giả mạo hoặc thay thế nội dung, đơn vị sử dụng ngân sách phải chịu trách nhiệm theo quy định của pháp luật. Đồng thời, đối với các hồ sơ không thuộc thủ tục hành chính gửi KBNN được quy định tại các Nghị định của Chính phủ, đơn vị sử dụng ngân sách phải chịu trách nhiệm kiểm soát nội dung thanh toán và hồ sơ thanh toán theo đúng quy định của pháp luật.
• Trên cơ sở kế thừa quy định từ Thông tư số 62 đối với hình thức “Kiểm soát trước, thanh toán sau”, Thông tư số 17 bỏ quy định “trừ trường hợp đã áp dụng theo hình thức thanh toán trước, kiểm soát sau” tại Khoản 1 Điều này, nhằm đảm bảo tính linh hoạt trong việc áp dụng quy định kiểm soát thanh toán phù hợp với thực tế các hợp đồng thanh toán nhiều lần. Trường hợp đáp ứng được các yêu cầu kiểm soát trước khi thanh toán, có thể áp dụng hình thức “kiểm soát trước, thanh toán sau”.
• Thông tư số 17 cũng bỏ quy định đơn vị sử dụng ngân sách phải gửi “Văn bản của các cơ quan nhà nước có thẩm quyền” và bổ sung quy định về nộp trả NSNN đối với các trường hợp đơn vị sử dụng ngân sách hoặc KBNN phát hiện khoản chi sai sau khi đã kiểm soát.
• Một quy định mới trong Thông tư số 17 là kiểm soát lao động hợp đồng, đảm bảo không vượt số lượng lao động hợp đồng theo quy định tại Nghị định số 111/2022/NĐ-CP ngày 30/12/2022 của Chính phủ về hợp đồng đối với một số loại công việc trong các cơ quan hành chính và đơn vị sự nghiệp công lập. Nghị định này thay thế Nghị định số 68/2000/NĐ-CP ngày 17/11/2000 của Chính phủ về thực hiện chế độ hợp đồng đối với một số loại công việc trong các cơ quan hành chính nhà nước, đơn vị sự nghiệp và Nghị định số 161/2018/NĐ-CP ngày 29/11/2018 của Chính phủ về sửa đổi, bổ sung một số quy định về tuyển dụng công chức, viên chức, nâng ngạch công chức và thăng hạng viên chức.
• Bên cạnh đó, Thông tư số 17 còn bổ sung quy định kiểm soát đối với số lượng người hoạt động không chuyên trách tại cấp xã, thôn, tổ dân phố, đảm bảo không vượt quá số lượng được phê duyệt theo văn bản của hội đồng nhân dân cấp tỉnh và ủy ban nhân dân cấp huyện. Quy định này căn cứ theo Nghị định số 33/2023/NĐ-CP ngày 10/6/2023 của Chính phủ về cán bộ, công chức cấp xã và người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã, thôn, tổ dân phố.

Kiểm Soát Các Khoản Thu Nhập Tăng Thêm Và Các Khoản Chi Hỗ Trợ, Trợ Cấp

Thông tư số 17 bổ sung quy định kiểm soát đối với khoản chi thu nhập tăng thêm, theo Nghị định số 60/2021/NĐ-CP và Thông tư số 56/2022/TT-BTC ngày 16/9/2022 của Bộ Tài chính, hướng dẫn một số nội dung về cơ chế tự chủ tài chính của đơn vị sự nghiệp công lập và xử lý tài sản, tài chính khi tổ chức lại hoặc giải thể đơn vị sự nghiệp công lập.

Hướng dẫn cụ thể về chi hỗ trợ, trợ cấp, phụ cấp khác, khoán, khen thưởng được chia thành hai trường hợp chính:

1. Trường hợp chi hỗ trợ, trợ cấp, phụ cấp khác (không bao gồm các khoản phụ cấp theo lương theo hệ thống mục lục ngân sách hiện hành), khoán, khen thưởng được quy định tại các văn bản quy phạm pháp luật và quy chế chi tiêu nội bộ của đơn vị.
2. Trường hợp chi hỗ trợ, trợ cấp, phụ cấp khác theo quyết định của cấp có thẩm quyền.

Cả hai trường hợp trên đều phải tuân thủ nguyên tắc kiểm soát định mức. Trong trường hợp chứng từ chuyển tiền của đơn vị sử dụng NSNN không thể hiện đầy đủ nội dung chi, số lượng, định mức, đơn giá thực tế, đơn vị phải kê khai trên bảng kê nội dung tạm ứng và thanh toán. Đối với trường hợp chuyển khoản cho nhiều người, đơn vị cần gửi kèm bảng thanh toán cho đối tượng thụ hưởng.

Sửa Đổi Quy Định Về Kiểm Soát Chi Đơn Vị Sự Nghiệp Công Lập

Về nguồn vốn NSNN cấp, Thông tư số 17 điều chỉnh các quy định liên quan đến các khoản thu dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh, dịch vụ y tế dự phòng và học phí theo mức giá quy định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền đối với các đơn vị nhóm 3 và nhóm 4. Hồ sơ kiểm soát chi phải tuân thủ theo quy định tại Nghị định số 11/2020/NĐ-CP của Chính phủ về thủ tục hành chính trong lĩnh vực KBNN. KBNN sẽ thực hiện kiểm soát, thanh toán dựa trên dự toán được duyệt và quyết định giao quyền tự chủ của cấp có thẩm quyền, cùng với quy chế chi tiêu nội bộ của đơn vị.

Đối với nguồn thu phí được giữ lại, KBNN thực hiện kiểm soát và thanh toán như với nguồn NSNN cấp, theo quy định tại Điều 5 của Nghị định số 120/2016/NĐ-CP ngày 23/8/2016 của Chính phủ về quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Phí và Lệ phí (Nghị định số 120). Đồng thời, KBNN tuân theo các quy định hướng dẫn thu, nộp, quản lý và sử dụng từng loại phí do Bộ Tài chính ban hành, trong đó có cả Nghị định số 82/2023/NĐ-CP ngày 28/11/2023 của Chính phủ về sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 120.

Các khoản thu từ hoạt động sự nghiệp, kinh doanh dịch vụ, đơn vị sự nghiệp công có quyền mở tài khoản tại ngân hàng thương mại và chịu trách nhiệm quản lý, sử dụng nguồn thu đúng quy định pháp luật. Đối với kinh phí tiết kiệm được, các quỹ được trích từ kinh phí tiết kiệm phải được mở tài khoản tiền gửi tại ngân hàng thương mại, và KBNN không kiểm soát việc sử dụng các quỹ này. Đơn vị tự chịu trách nhiệm thực hiện theo đúng quy định của Nghị định số 60 và Thông tư số 56. Tuy nhiên, đối với các đơn vị nhóm 4, KBNN vẫn phải kiểm soát theo quy chế chi tiêu nội bộ và đảm bảo tuân thủ đúng quy định tại Khoản 2 Điều 22 của Nghị định số 60 và Khoản 3 Điều 10 Thông tư số 56.

Quản Lý Tài Khoản Tiền Gửi Tại KBNN

Trong trường hợp đơn vị sự nghiệp công đề nghị mở tài khoản tiền gửi tại KBNN đối với các khoản thu từ hoạt động sự nghiệp, kinh doanh dịch vụ, các khoản thu từ dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh, dịch vụ y tế dự phòng, học phí theo mức giá quy định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền (đơn vị nhóm 1 và nhóm 2) và các quỹ được trích từ kinh phí tiết kiệm, KBNN không kiểm soát chi mà chỉ thực hiện chi trả theo đề nghị của đơn vị. Đơn vị sự nghiệp công tự chịu trách nhiệm quản lý và sử dụng đúng quy định pháp luật.

Sửa Đổi Quy Định Kiểm Soát Chi Theo Hợp Đồng Mua Sắm Và Dịch Vụ

Để phân định rõ trách nhiệm giữa KBNN và đơn vị sử dụng ngân sách, Thông tư số 17 quy định đơn vị sử dụng ngân sách phải tuân thủ đúng quy định tại Luật Đấu thầu. KBNN sẽ kiểm soát chi, đảm bảo các khoản chi không vượt quá định mức quy định tại các văn bản pháp luật hiện hành và các điều khoản trong hợp đồng.

Về việc kiểm soát các khoản chi mua thuốc, dịch truyền, hóa chất sử dụng trong điều trị khám chữa bệnh, ngoài các quy định đã kế thừa từ Thông tư số 62, Thông tư số 17/2024/TT-BTC đã bổ sung quy định chi tiết về việc kiểm soát các khoản mua sắm này, ngoại trừ các khoản mua sắm máy móc, thiết bị và phương tiện vận tải khác.

Kiểm Soát Kinh Phí Đặt Hàng Cho Đơn Vị Sự Nghiệp Công Lập

Thông tư số 17 sửa đổi quy định về kiểm soát kinh phí đặt hàng đối với các đơn vị sự nghiệp công lập, nhằm đảm bảo tách riêng kinh phí đặt hàng khỏi kinh phí giao tự chủ. KBNN thực hiện tạm ứng vào tài khoản tiền gửi của đơn vị sự nghiệp công lập mở tại KBNN theo mức tạm ứng quy định tại quyết định đặt hàng. Khi chi từ tài khoản tiền gửi, KBNN kiểm soát theo quy chế chi tiêu nội bộ của đơn vị và đảm bảo tuân thủ các quyết định giao quyền tự chủ của cấp có thẩm quyền.

Khi thanh toán tạm ứng, KBNN căn cứ vào các quy định về thanh toán và nghiệm thu được ghi trong quyết định đặt hàng và biên bản nghiệm thu giữa cơ quan cấp trên và đơn vị sự nghiệp công lập. KBNN cũng kiểm soát chặt chẽ đơn giá và số lượng dịch vụ công đã nghiệm thu, đảm bảo đúng với các quy định tại văn bản quy phạm pháp luật.

Kiểm Soát Các Khoản Chi Từ Tài Khoản Tiền Gửi Tại KBNN

Thông tư số 17 bổ sung quy định về kiểm soát và thanh toán từ tài khoản tiền gửi đối với các khoản tiền gửi có nguồn hình thành từ các khoản thu hợp pháp khác của cơ quan nhà nước thực hiện chế độ tự chủ và tự chịu trách nhiệm về sử dụng biên chế và kinh phí quản lý hành chính.

Kết Luận

Những điểm mới trong Thông tư số 17 về kiểm soát, thanh toán các khoản chi thường xuyên qua KBNN đã giúp nâng cao tính minh bạch và kiểm soát chặt chẽ hơn trong quá trình thanh toán chi ngân sách nhà nước. Các quy định này đảm bảo việc kiểm soát chi được thực hiện đúng theo quy định của Luật NSNN, các Nghị định và Thông tư hướng dẫn liên quan. Thông tư số 17 cũng là cơ sở pháp lý quan trọng trong việc hoàn thiện cơ chế kiểm soát chi NSNN theo hướng kiểm soát rủi ro, nhằm hướng tới mục tiêu của Chiến lược phát triển KBNN đến năm 2030.

Tài Liệu Tham Khảo

1. Luật Ngân sách Nhà nước.
2. Nghị định số 60/2021/NĐ-CP.
3. Thông tư số 56/2022/TT-BTC.
4. Nghị định số 120/2016/NĐ-CP.
5. Nghị định số 82/2023/NĐ-CP.
6. Nghị định số 111/2022/NĐ-CP.
7. Nghị định số 33/2023/NĐ-CP.
8. Nghị định số 32/2019/NĐ-CP.

THS. TRẦN THU PHƯƠNG – THS. HOÀNG THỊ THU KHANH