Hiện nay, việc theo dõi tình hình thu phạt vi phạm hành chính (VPHC) chủ yếu vẫn được thực hiện theo phương pháp thủ công, do vậy, tại các cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành các quyết định về xử phạt VPHC không thể theo dõi đầy đủ, chính xác để thực hiện các biện pháp cưỡng chế hoặc phải xử lý theo quy định dẫn đến tình trạng quá tải tại các kho, bãi tạm giữ các tang vật, làm tăng lên rất nhiều chi phí. KBNN Bà Rịa-Vũng Tàu đã chủ động nghiên cứu nhằm giải quyết những bất cập trên, trong đó giải pháp cốt lõi chính là áp dụng việc kết nối dữ liệu về số thu phạt VPHC theo chương trình phần mềm sẽ đảm bảo hoàn chỉnh đáp ứng yêu cầu về cơ chế quản lý số thu phạt VPHC giữa cơ quan thu (KBNN và các NHTM) với tất cả các cơ quan nhà nước có thẩm quyền ra quyết định xử phạt trên tất cả mọi lĩnh vực.
Qua khảo sát và tham khảo việc thu phạt VPHC qua KBNN và quản lý số thu phạt VPHC tại một số tỉnh như Bình Dương, Bình Phước, Đồng Nai, Tây Ninh… công tác quản lý thu phạt VPHC vẫn còn nhiều tồn tại, bất cập cần thiết phải có giải pháp để hoàn thiện, hiện đại hoá công tác thu và quản lý thu phạt VPHC như ý thức tự giác nộp phạt VPHC theo các quyết định xử phạt của cơ quan có thẩm quyền phạt còn hạn chế nên còn nhiều quyết định xử phạt chưa nộp phạt; không thể theo dõi đầy đủ, chính xác số tiền thu phạt phải thu của các đối tượng bị xử phạt VPHC, số đã thu, số còn phải tiếp tục theo dõi để thực hiện các biện pháp cưỡng chế dẫn đến tình trạng quá tải tại các kho, bãi tạm giữ các tang vật do chưa được xử lý làm tăng lên rất nhiều chi phí theo dõi, quản lý các tang vật tạm giữ tại các kho, bãi hiện nay; công tác nộp phạt vẫn còn nhiều thủ tục, nhiều công đoạn, mất nhiều thời gian, gây bức xúc cho đối tượng bị xử phạt; công tác quản lý thu phạt VPHC còn quản lý theo phương pháp thủ công, chưa được áp dụng công nghệ đồng bộ. Bên cạnh đó, việc không theo dõi được tình hình tồn đọng các Quyết định xử phạt VPHC chưa được các đối tượng bị phạt thực hiện nộp phạt theo quy định cũng đã dẫn đến tình trạng hư hỏng các phương tiện tạm giữ, không thể xử lý (tịch thu hay thanh lý) theo Luật định sau khi hết thời hiệu của Quyết định xử phạt VPHC; công tác đối chiếu số liệu, tổng hợp báo cáo thu phạt giữa cơ quan thu và cơ quan ra quyết định xử phạt còn chậm, chưa đồng bộ và còn mất nhiều thời gian.
Do vậy, cần tăng cường phối hợp giữa các cơ quan ra quyết định xử phạt và cơ quan thu phạt VPHC để từ đó làm tốt công tác đối chiếu số liệu giữa số thu phạt so với các quyết định. Đồng thời cần thiết đề xuất triển khai áp dụng ngay hệ thống quản lý thu phạt VPHC hiện đại dựa trên nền tảng tin học hiện đại, nhất là việc triển khai công tác quản lý, hạch toán, theo dõi đối chiếu số thu phạt VPHC tại địa phương trên cơ sở thực hiện kết nối dữ liệu bằng ứng dụng phần mềm quản lý thu phạt VPHC giữa các đơn vị có liên quan như KBNN, các NHTM, và các đơn vị có thẩm quyền ra quyết định xử phạt VPHC là một trong những giải pháp yêu cầu cấp bách và phù hợp với thực tế, thực tiễn phát sinh tại các địa phương hiện nay.
Trước hết việc quản lý, hạch toán, theo dõi đối chiếu số thu phạt VPHC thuộc lĩnh vực an toàn giao thông cần được thực hiện trên cơ sở kết nối dữ liệu bằng ứng dụng chương trình tin học giữa các đơn vị có liên quan (cơ quan KBNN, các NHTM có uỷ nhiệm thu và các cơ quan, đơn vị có thẩm quyền ra quyết định xử phạt) là một yêu cầu cấp bách và phù hợp với thực tế hiện nay tại địa phương. Sau khi áp dụng và đánh giá hiệu quả việc kết nối dữ liệu về số thu phạt VPHC thuộc lĩnh vực an toàn giao thông sẽ từng bước hoàn chỉnh và nâng cấp chương trình phần mềm đáp ứng yêu cầu về cơ chế quản lý và đối chiếu số thu phạt VPHC giữa cơ quan thu (KBNN và các NHTM được uỷ nhiệm thu) với tất cả các cơ quan có thẩm quyền ra quyết định xử phạt trên tất cả mọi lĩnh vực như phạt VPHC thuộc lĩnh vực an ninh trật tự, môi trường, văn hóa, xã hội, y tế… nhằm đảm bảo thực hiện áp dụng CNTT vào ứng dụng đồng bộ trong công tác quản lý, thu, nộp và sử dụng tiền thu phạt VPHC tất cả các lĩnh vực tại địa bàn tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu trong thời gian tới, phù hợp với yêu cầu hiện đại hóa trong quản lý Nhà nước về hoạt động thu NSNN nói chung và hoạt động thu phạt VPHC nói riêng, góp phần thiết thực việc đẩy mạnh cải cách hành chính trong quản lý thu chi quỹ tài chính Nhà nước nói chung.
Từ những ý tưởng và thực tế tại địa phương, sau một thời gian chuẩn bị, ngày 11/09/2014, UBND tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu đã ban hành Quyết định số 1922/QĐ-UBND và ngày 07/05/2015, KBNN cũng đã có văn bản số 972/KBNN-CNTT nhất trí phương án và cho phép triển khai Dự án “Phần mềm quản lý thu phạt của tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu” (sau đây gọi tắt là TCS_ĐP) và phương án kết nối mạng của cơ quan Công an tỉnh với các đơn vị KBNN theo mô hình đề xuất trên toàn địa bàn tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu. Sau thời gian triển khai các bước theo quy trình thực hiện Dự án, từ ngày 16/12/2015, chương trình TCS_ĐP được chính thức triển khai thí điểm tại các đơn vị Phòng Cảnh sát Giao thông đường bộ (PC67), công an huyện Đất Đỏ và Phòng Kế toán Nhà nước, KBNN Đất Đỏ KBNN Bà Rịa – Vũng Tàu. Sau khi triển khai thí điểm và tổ chức đánh giá sơ bộ hiệu quả của phần mềm, các đơn vị có liên quan đã có ý kiến và đề xuất nâng cấp, bổ sung thêm các chức năng liên quan đến công tác quản lý thu phạt VPHC theo hệ thống mở để đảm bảo việc theo dõi và kết nối dữ liệu cả đối với các nội dung xử phạt khác do cơ quan công an các cấp trên địa bàn ra quyết định xử phạt như phạt về an ninh trật tự, môi trường, quản lý xuất nhập cảnh, phòng cháy chữa cháy… và đã đảm bảo kết nối, trao đổi toàn bộ dữ liệu đối với quyết định xử phạt do cơ quan công an ban hành.
Việc áp dụng Chương trình TCS_ ĐP đã mang lại một số thuận lợi nhất định như:
Hai cơ quan KBNN tỉnh và Công an tỉnh có thể theo dõi và quản lý chặt chẽ được số liệu, tình hình về xử phạt VPHC và số tiền thu phạt VPHC về an toàn giao thông do cơ quan công an ra quyết định xử phạt trên toàn địa bàn. Số liệu cung cấp cho cơ quan tài chính, các cấp chính quyền tại địa phương luôn đảm bảo chính xác và thống nhất.
Chương trình TCS_ĐP đã xây dựng được 09 báo cáo thống kê trong đó có 03 báo cáo được xây dựng tương tự như báo cáo của chương trình TCS_TT là Bảng kê thu tiền phạt, Bảng tổng hợp tình hình thu phạt, báo cáo thu phạt toàn địa bàn; 06 báo cáo còn lại về tình hình thực hiện quyết định phạt VPHC, quyết định xử phạt đã thi hành, quyết định xử phạt chưa thi hành… Bên cạnh đó, chương trình có thể tập hợp và in được Bảng tổng hợp tình hình thu phạt của từng đơn vị KBNN và Bảng tổng hợp tình hình thu phạt VPHC của toàn địa bàn tỉnh.
Bên cạnh những thuận lợi nêu trên, còn phát sinh một số khó khăn cần có giải pháp khắc phục để đưa việc trao đổi dữ liệu về việc quản lý tình hình xử lý VPHC ngày càng hoàn thiện trong thời gian tới như:
Hiện tại KBNN Bà Rịa – Vũng Tàu phải duy trì, sử dụng song song hai hệ thống Chương trình ứng dụng thu phạt là TCS_TT và TCS_ĐP. Công tác quản lý thu phạt VPHC cũng chỉ mới đảm bảo thuận lợi đối với các khoản phạt VPHC do cơ quan CA cấp tỉnh, cấp huyện.
Chương trình TCS_ĐP chưa triển khai kết nối dữ liệu với các NHTM đã ký kết phối hợp thu với cơ quan KBNN trên địa bàn.
Công tác đối chiếu số thu phạt VPHC giữa cơ quan KBNN các cấp với các cơ quan ra quyết định xử phạt VPHC trên địa bàn chưa thực hiện đúng theo quy định, là do đội ngũ cán bộ làm công tác thu phạt chưa theo kịp với yêu cầu nhiệm vụ, ý thức trách nhiệm của một số nhân viên làm công tác thu phạt chưa cao, chưa được các cơ quan ra quyết định xử phạt quan tâm đúng mức, hầu hết cơ quan ra quyết định xử phạt chưa có chương trình phần mềm quản lý để theo dõi riêng, vẫn còn theo dõi và làm báo cáo thủ công.
Các cơ quan ra quyết định xử phạt khác chưa được triển khai kết nối để sử dụng phần mềm chương trình TCS_ĐP. Các NHTM có rất nhiều điểm, phòng Giao dịch, việc đào tạo nghiệp vụ thu phạt VPHC cho các giao dịch viên của các NHTM với số lượng lớn và không ổn định sẽ rất khó khăn.
Trên cơ sở phần mềm được xây dựng và đang áp dụng hiện nay tại địa phương (TCS_ĐP) theo định hướng mở rộng và được mã số hoá các dữ liệu liên quan xử phạt VPHC thuộc các lĩnh vực, từ những hiệu quả, thuận lợi mang lại và những khó khăn cần có giải pháp khắc phục, KBNN Bà Rịa-Vũng Tàu mạnh dạn đề xuất giải pháp cải tiến, hoàn thiện, bổ sung hệ thống chương trình, sửa đổi quy trình, mở rộng thêm phạm vi ứng dụng của chương trình đối với các lĩnh vực trong xử phạt VPHC (môi trường, văn hoá, xã hội, y tế…) cũng như các cơ chế chính sách liên quan đến công tác quản lý tình hình phạt VPHC trong thời gian tới, đó là:
Mở rộng đối tượng tham gia phần mềm ứng dụng quản lý thu phạt vi phạm hành chính vì hệ thống chương trình TCS_ĐP đang sử dụng là Hệ thống chương trình phần mềm quản lý mở là do phần mềm được xây dựng trên nền tảng Website, cơ sở dữ liệu Oracle tương thích với hệ thống chương trình TCS_TT và TABMIS, mô hình chức năng được đảm bảo theo cơ chế mở để có thể đăng ký thực hiện khi có yêu cầu kết nối dữ liệu trao đổi thông tin điện tử thu phạt VPHC giữa KBNN và các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền trên địa bàn tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu như UBND tỉnh, Thanh tra giao thông tỉnh, Ban ATGT tỉnh; các sở Văn hóa thông tin, Y tế, Giáo dục; các cơ quan Viện kiểm sát nhân dân, Thanh tra tỉnh… Cụ thể:
Về mô hình Quy trình chung mô hình tổng quan phần mềm quản lý và các bước thực hiện quy trình nghiệp vụ như sau:
Bước 1: Cơ quan có thẩm quyền lập Biên bản xử phạt VPHC (tại chỗ) đối với người VPHC.
Bước 2: Người vi phạm có trách nhiệm cung cấp Biên bản xử phạt tại trụ sở cơ quan có thẩm quyền được ghi trong Biên bản tại từng địa bàn.
Bước 3: Căn cứ Biên bản xử phạt do người vi phạm cung cấp, người được giao theo dõi tại cơ quan có thẩm quyền cập nhật toàn bộ dữ liệu liên quan vào chương trình để thực hiện ban hành Quyết định xử phạt VPHC theo quy định, đồng thời in ra 03 liên Quyết định xử phạt VPHC trình lãnh đạo cơ quan nhà nước có thẩm quyền xử phạt xem xét ký duyệt đúng quy định (gồm một liên lưu theo dõi tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền xử phạt và hai liên giao cho khách hàng để thực hiện thu phạt).
Bước 4: Khách hàng cung cấp hai liên Quyết định xử phạt đến trụ sở các đơn vị KBNN hoặc các điểm giao dịch của các NHTM nơi KBNN ủy nhiệm thu để nộp tiền phạt.
Bước 5: Các đơn vị KBNN hoặc các điểm giao dịch của các NHTM nơi KBNN ủy nhiệm thu thực hiện thu tiền phạt VPHC theo quy trình và cập nhật toàn bộ dữ liệu thu trên chương trình TCS_ĐP, thực hiện in ba liên Biên lai thu đúng quy định.
Bước 6: Người VPHC sau khi nộp tiền và nhận Biên lai thu, sau đó người VPHC nộp Biên lai thu phạt VPHC cho cơ quan xử phạt VPHC để nhận tang vật, giấy tờ tại trụ sở cơ quan xử phạt VPHC được ghi trong Biên bản tại từng địa bàn.
Về giải pháp và thiết kế kết nối dữ liệu điện tử đảm bảo quy trình chung mô hình tổng quan phần mềm quản lý thu nộp và theo dõi tình hình thu phạt VPHC như sau:
Các đơn vị trực thuộc cấp huyện, thành phố và cấp xã, phường, thị trấn kết nối về cơ quan có thẩm quyền xử phạt VPHC, cơ sở dữ liệu và phần mềm ứng dụng thu phạt sẽ cài đặt vào máy chủ của hệ thống thu phạt của địa phương và đường truyền thuê bao Metronet của VNPT để kết nối vào máy chủ tại các điểm triển khai như cơ quan có thẩm quyền xử phạt VPHC và cơ quan KBNN (tận dụng hạ tầng truyền thông hiện tại để công chức KBNN cấp tỉnh và cấp huyện truy cập vào ứng dụng TCS_ĐP);
Từ các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền xử phạt VPHC (bên ngoài) chỉ có một đường truyền 20Mb kết nối về KBNN bao gồm một đường truyền riêng (cáp quang tốc độ 20Mb) kết nối giữa cơ quan Nhà nước có thẩm quyền xử phạt VPHC (bên ngoài) với KBNN cấp tỉnh để đồng bộ số liệu và giữa hai vùng mạng cơ quan nhà nước (bên ngoài) và KBNN cấp tỉnh trước khi kết nối sẽ lắp đặt thiết bị định tuyến, thiết bị bảo mật, không nối trực tiếp vào mạng LAN của KBNN và một máy chủ đặt tại KBNN cấp tỉnh cài chương trình ứng dụng và cơ sở dữ liệu, một máy chủ đặt tại cơ quan nhà nước (bên ngoài) với chức năng dự phòng đồng bộ dữ liệu;
Ngoài ra, tại mỗi điểm triển khai (bên ngoài) sẽ được lắp đặt máy trạm, một máy in Lazer A4 và cài môi trường để người sử dụng truy cập vào Chương trình TCS_ĐP và hệ thống chương trình TCS_ĐP nối về hệ thống công nghệ thông tin của cơ quan KBNN qua thiết bị Firewall (thiết bị bảo mật).
Bên cạnh đó, cũng cần có những giải pháp cần thiết phải triển khai ngay trong thời gian tới như tăng cường trách nhiệm và phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý thu phạt vi phạm hành chính; đảm bảo kinh phí đào tạo, bồi dưỡng cho đội ngũ công chức trực tiếp làm công tác nghiệp vụ về phạt vi phạm hành chính; hoàn thiện quy chế phối hợp, quy trình sử dụng phần mềm quản lý thu phạt VPHC giữa các đơn vị có liên quan.
Để thực hiện được giải pháp nêu trên, KBNN Bà Rịa-Vũng Tàu xin có một số kiến nghị với các cơ quan quản lý Nhà nước có thẩm quyền như sau:
Bộ Tài chính cần báo cáo Chính phủ thực hiện tổng kết việc thi hành Luật Xử lý VPHC để sửa đổi, bổ sung cho phù hợp; rà soát, điều chỉnh các Nghị định xử lý VPHC liên quan đến từng chuyên ngành để đảm bảo tính đồng bộ, khả thi; đề xuất, kiến nghị với Chính phủ nhanh chóng cho phép triển khai xây dựng Cơ sở dữ liệu quốc gia về xử lý và theo dõi tình hình phạt VPHC; đề xuất, báo cáo Chính phủ triển khai xây dựng Cơ sở dữ liệu quốc gia về xử lý VPHC trên cơ sở Hệ thống chương trình “Phần mềm quản lý thu phạt vi phạm hành chính thuộc các lĩnh vực của KBNN” (sau đây gọi tắt là TCS_TP); đảm bảo kinh phí để duy trì áp dụng Hệ thống chương trình, kinh phí tập huấn đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ và báo cáo Chính phủ cho phép sử dụng chi từ nguồn thu phạt VPHC tại các địa phương để duy trì và triển khai áp dụng Hệ thống chương trình TCS_TP trong thời gian tới.
Bộ Thông tin – Truyền thông cần chỉ đạo các đơn vị phối hợp cung cấp dịch vụ truyền thông thực hiện nâng cấp hạ tầng cơ sở truyền thông đảm đảm bảo việc triển khai trao đổi dữ liệu thông tin liên quan đến việc quản lý thu phạt VPHC đồng thời báo cáo Chính phủ có ý kiến chỉ đạo để phối hợp với các cơ quan cơ yếu cung cấp mã số và chữ ký số của các đơn vị có liên quan.
Các cơ quan bộ, ngành khác của Trung ương cần có những kiến nghị, sửa đổi với Quốc hội, Chính phủ nhằm hoàn thiện hoặc hướng dẫn ban hành văn bản hướng dẫn thống nhất áp dụng về xử lý VPHC theo chuyên ngành cũng như tiếp tục rà soát, hoàn thiện hệ thống văn bản liên quan đến xử lý VPHC, trước mắt là kịp thời sửa đổi, bổ sung hoặc ban hành mới những quy định trong Luật Xử lý VPHC khắc phục những điểm chưa hoàn thiện để công tác xử lý VPHC ngày càng đạt hiệu quả, đồng thời cần có hướng dẫn cụ thể việc tổ chức, sắp xếp lại biên chế nhằm bảo đảm nhân sự để thực hiện chức năng quản lý nhà nước về xử lý VPHC ở địa phương.
Cơ quan KBNN đề xuất và báo cáo Bộ Tài chính các giải pháp hoàn thiện theo định hướng từng bước hoàn thiện quản lý số thu phạt VPHC trên cơ sở chương trình TCS_ĐP cũng như từng bước nâng cấp, mở rộng thành chương trình TCS_TP cũng như có lộ trình thực hiện áp dụng chương trình TCS_TP theo từng giai đoạn từ năm 2019-2023 nhằm đảm bảo việc áp dụng trên phạm vi cả nước; đồng thời đề xuất với Bộ Tài chính báo cáo Chính phủ bố trí nguồn kinh phí để duy trì việc áp dụng chương trình TCS_TP đã được hoàn thiện, đảm bảo kinh phí cho việc nâng cấp hệ thống hạ tầng truyền thông, phần mềm quản lý.
UBND các cấp tại địa phương cần chỉ đạo các sở, ngành, UBND các huyện, thành phố, thị xã và các cơ quan Nhà nước thực hiện đúng các quy định của Luật và Nghị định liên quan cập nhật kịp thời vào chương trình TCS_TP nhằm đảm bảo cơ sở dữ liệu dùng chung, tăng cường chỉ đạo công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật các quy định về xử lý vi phạm hành chính; thường xuyên kiểm tra, đôn đốc việc tổ chức thi hành pháp luật về xử lý vi phạm hành chính và chỉ đạo các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền xử phạt trong công tác quản lý và phối hợp với KBNN tại địa phương áp dụng phần mềm TCS_TP để đảm bảo kết nối, chia sẽ thông tin về số phải thu phạt VPHC do cơ quan, đơn vị quyết định.
Cơ quan Tài chính tỉnh cần tham mưu cho UBND tỉnh thực hiện phân bổ dự toán chi từ nguồn thu phạt VPHC được để lại cho địa phương đáp ứng yêu cầu đào tạo, bồi dưỡng, chế độ, mua sắm trang thiết bị tin học… đáp ứng yêu cầu kết nối dữ liệu đầu vào và kết xuất các báo cáo quản lý từ hệ thống Chương trình TCS_TP của KBNN khi được cung cấp.
Các Sở Thông tin – Truyền thông tỉnh, thành phố cần chủ động báo cáo UBND tỉnh, thành phố yêu cầu các đơn vị cung cấp dịch vụ thông tin, truyền thông tại địa bàn phối hợp với các cơ quan Tài chính, KBNN, NHTM, các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền triển khai việc cài đặt hệ thống Chương trình TCS_TP và đăng ký mã số đơn vị vào hệ thống để đảm bảo việc áp dụng cũng như đảm bảo an toàn an ninh hệ thống dữ liệu.
Tóm lại, việc đề xuất được triển khai xây dựng, hoàn thiện áp dụng cho tất cả các lĩnh vực phạt VPHC trên cơ sở việc áp dụng chương trình phần mềm dữ liệu quản lý về số thu tiền phạt VPHC là giải pháp quan trọng trong tiến trình tiến tới hoàn thiện và hiện đại hoá việc quản lý quỹ Ngân sách và các quỹ Tài chính khác tại địa phương trong đó có nguồn thu phạt VPHC, từng bước chấp hành đúng hướng dẫn tại điểm b Điều 17 của Luật Xử lý VPHC số 15/2012/ QH13 được Quốc hội thông qua ngày 20/06/2012: “Theo dõi chung và báo cáo công tác thi hành pháp luật về xử lý VPHC; thống kê, xây dựng, quản lý cơ sở dữ liệu quốc gia về xử lý VPHC”, tiến tới thực hiện KBNN điện tử theo đúng Chiến lược phát triển của KBNN đến năm 2020 và giai đoạn tiếp theo, cùng với toàn ngành Tài chính thực hiện đúng chủ trương Chính phủ điện tử trong tương lai.
TS. NGÔ THÀNH ĐỨC – TRỊNH THỊ LOAN
