Trong thời gian qua, công tác thanh toán cá nhân qua tài khoản cho các đối tượng hưởng lương từ NSNN đã phát sinh nhiều trường hợp cán bộ của đơn vị sử dụng ngân sách lợi dụng lỗ hổng trong quy trình thanh toán cá nhân để chiếm đoạt tiền của nhà nước và của người lao động. Để ngăn chặn tình trạng này, ngày 28/12/2018, Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư số 136/2018/TT-BTC sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 13/2017/TT-BTC ngày 15/02/2017 quy định quản lý thu, chi bằng tiền mặt qua hệ thống KBNN (Thông tư 136); trong đó, sửa đổi quy trình thanh toán cá nhân qua tài khoản.
Quy trình thanh toán cá nhân qua tài khoản được quy định tại Thông tư 136 như sau:
Đối với các đơn vị giao dịch gửi hồ sơ, chứng từ giấy đến KBNN: Khi có nhu cầu thanh toán, chi trả cho đối tượng thụ hưởng, đơn vị giao dịch lập và gửi đầy đủ hồ sơ, chứng từ chi đến KBNN (trong đó, bảng thanh toán cho đối tượng thụ hưởng được lập thành 02 liên) để làm thủ tục kiểm soát chi NSNN và kiểm soát thanh toán bằng tiền mặt theo chế độ quy định; KBNN kiểm soát, nếu đủ điều kiện thì làm thủ tục chuyển tiền vào tài khoản thanh toán của đơn vị mở tại ngân hàng thương mại; đồng thời, xác nhận trên 01 liên bảng thanh toán cho đối tượng thụ hưởng và gửi lại cho đơn vị giao dịch để đơn vị chuyển cho ngân hàng thương mại nơi đơn vị mở tài khoản thanh toán; căn cứ bảng thanh toán cho đối tượng thụ hưởng của đơn vị đã được KBNN xác nhận và số tiền trên tài khoản thanh toán của đơn vị, ngân hàng thương mại làm thủ tục chuyển tiền từ tài khoản thanh toán của đơn vị sang các tài khoản thanh toán của cá nhân theo từng đối tượng thụ hưởng.
Đối với các đơn vị giao dịch tham gia dịch vụ công trên Trang thông tin dịch vụ công điện tử của KBNN: Đơn vị giao dịch lập đầy đủ hồ sơ, chứng từ, ký số và gửi đến KBNN qua Trang thông tin dịch vụ công điện tử của KBNN; trong đó, bảng thanh toán cho đối tượng thụ hưởng được lập theo phương thức nhập trực tiếp trên Trang thông tin dịch vụ công điện tử của KBNN hoặc tải tệp tin điện tử (file) theo cấu trúc do KBNN công bố vào Trang thông tin dịch vụ công điện tử vào lần tham gia đầu tiên và được đơn vị cập nhật hàng tháng nếu có thay đổi; KBNN kiểm soát chi lương theo chế độ quy định, nếu đủ điều kiện thì chuyển tiền vào tài khoản thanh toán của đơn vị tại ngân hàng thương mại; sau khi nhận được tiền do KBNN chuyển đến, ngân hàng thương mại nơi đơn vị mở tài khoản thanh toán truy cập vào cổng trao đổi dữ liệu điện tử của KBNN để lấy thông tin bảng thanh toán cho đối tượng thụ hưởng của đơn vị và thực hiện chuyển tiền từ tài khoản thanh toán của đơn vị vào tài khoản thanh toán của từng đối tượng thụ hưởng.
Các quy trình nêu trên không áp dụng đối với các đơn vị giao dịch thuộc khối an ninh, quốc phòng cũng như các khoản chi mà đơn vị giao dịch không phải gửi bảng thanh toán cho đối tượng thụ hưởng đến KBNN để kiểm soát hoặc các khoản chi từ nguồn tiền gửi KBNN không kiểm soát theo chế độ quy định.
Căn cứ Thông tư 136 và các văn bản quy phạm pháp luật liên quan, một số nội dung trong quy trình thanh toán cá nhân qua tài khoản được hướng dẫn thực hiện tại Công văn số 1340/KBNN-THPC ngày 22/03/2019 và Công văn số 1536/ KBNN-THPC ngày 29/03/2019 của KBNN về việc hướng dẫn thực hiện Thông tư 136 như sau:
Về mẫu bảng thanh toán cho đối tượng thụ hưởng:
Theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, thủ tục hành chính (bao gồm trình tự, cách thức, hồ sơ, mẫu biểu…) chỉ được quy định tại văn bản quy phạm pháp luật ở cấp Nghị định trở lên, không được quy định tại Thông tư, trừ trường hợp được giao trong luật nên hiện nay, chưa có quy định thống nhất về mẫu bảng thanh toán cho đối tượng thụ hưởng. Theo đó, bảng thanh toán cho đối tượng thụ hưởng bao gồm danh sách những người hưởng lương, tiền công lao động, tiền thưởng, tiền phụ cấp, tiền trợ cấp… tương ứng với tính chất của khoản chi thanh toán cá nhân theo quy định tại Khoản 6, Điều 1 Thông tư số 39/2016/TT-BTC ngày 01/03/2016 sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 161/2012/TTBTC ngày 02/10/2012 quy định chế độ kiểm soát, thanh toán các khoản chi NSNN qua KBNN (Thông tư 39) là các mẫu hiện hành do các đơn vị giao dịch hiện đang lập, gửi KBNN để đề nghị chi trả các khoản thanh toán cho cá nhân.
Để thống nhất mẫu biểu chứng từ, dự thảo Nghị định quy định thủ tục hành chính thuộc lĩnh vực KBNN có quy định về bảng thanh toán cho đối tượng thụ hưởng áp dụng chung cho các khoản chi thanh toán cá nhân theo hướng đơn giản hóa với một số chỉ tiêu cơ bản như họ tên người thụ hưởng, tổng số tiền thụ hưởng, số tài khoản tại ngân hàng của từng người… Sau khi Nghị định được ban hành, KBNN sẽ trình Bộ Tài chính ban hành Thông tư thay thế Thông tư 39; trong đó, hướng dẫn cụ thể mẫu bảng thanh toán cho đối tượng thụ hưởng (dự kiến bao gồm phần xác nhận của KBNN và các chỉ tiêu quy định tại Nghị định nêu trên).
Về việc xác nhận trên bảng thanh toán cho đối tượng thụ hưởng:
Các mẫu bảng thanh toán cho đối tượng thụ hưởng hiện hành do các đơn vị giao dịch gửi KBNN chưa thống nhất về mẫu và chưa có phần xác nhận của KBNN; việc KBNN xác nhận trực tiếp trên bảng thanh toán cho đối tượng thụ hưởng là khó khả thi. Vì vậy, cho đến khi có quy định thống nhất về mẫu bảng thanh toán cho đối tượng thụ hưởng, việc xác nhận trên bảng thanh toán cho đối tượng thụ hưởng được thực hiện theo hướng đơn vị KBNN gửi công văn thông báo cho đơn vị giao dịch; trong đó, đóng dấu giáp lai với 01 liên bảng thanh toán cho đối tượng thụ hưởng của đơn vị. Đối với các đơn vị KBNN cấp tỉnh, KBNN cấp huyện có cấp phòng, Giám đốc đơn vị KBNN có thể giao cho Phó Giám đốc ký thay hoặc giao cho Trưởng phòng Kiểm soát chi ký thừa lệnh trên công văn thông báo gửi đơn vị giao dịch (Trưởng phòng Kiểm soát chi được giao ký thừa lệnh có thể giao cho Phó Trưởng phòng Kiểm soát chi ký thay văn bản thông báo) theo quy định tại Nghị định số 110/2004/NĐ-CP ngày 08/04/2004 của Chính phủ về công tác văn thư.
Về việc gửi bảng thanh toán cho ngân hàng thương mại qua Trang thông tin dịch vụ công điện tử của KBNN:
Trường hợp đơn vị giao dịch thực hiện thanh toán, chi trả cá nhân qua tài khoản trên Trang thông tin dịch vụ công điện tử của KBNN, để ngân hàng thương mại có thể lấy được chính xác bảng thanh toán cho đối tượng thụ hưởng của đơn vị giao dịch, KBNN ghi rõ mã giao dịch của bảng thanh toán cho đối tượng thụ hưởng vào lệnh chuyển tiền gửi cho ngân hàng thương mại. Mã giao dịch này là duy nhất, do chương trình ứng dụng của KBNN tự sinh, tương ứng với từng bảng thanh toán lương cho đối tượng thụ hưởng. Hiện nay, KBNN đang triển khai nâng cấp hệ thống dịch vụ công trực tuyến để đáp ứng yêu cầu thanh toán cá nhân qua tài khoản trên Trang thông tin dịch vụ công điện tử của KBNN quy định tại Thông tư 136 (dự kiến sẽ hoàn thành trong quý IV/2019).
Với vai trò là cơ quan tham mưu, giúp Bộ trưởng Bộ Tài chính quản lý nhà nước về quỹ NSNN, các quỹ tài chính nhà nước, KBNN có nhiệm vụ quản lý quỹ NSNN, quỹ tài chính nhà nước. Vì vậy, việc triển khai quy trình thanh toán cá nhân qua tài khoản theo quy định tại Thông tư 136 nêu trên là một trong những giải pháp để Bộ Tài chính nói chung và KBNN nói riêng kiểm soát chặt chẽ các khoản chi NSNN, nâng cao kỷ luật, kỷ cương tài chính và đóng góp vào công cuộc xây dựng một nền tài chính công bền vững, minh bạch. Đồng thời, đây cũng là một trong những bước đệm trong việc rà soát, hoàn thiện quy trình kiểm soát chi tiêu tại các đơn vị giao dịch cũng như KBNN trước khi dự thảo Nghị định quy định thủ tục hành chính thuộc lĩnh vực KBNN được Chính phủ ban hành.
VŨ NGUYỆT VÂN
.