Việc thực hiện chức năng tổng kế toán nhà nước và lập Báo cáo Tài chính Nhà nước (BCTCNN) là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của Kho bạc Nhà nước (KBNN), góp phần cải cách, hiện đại hóa tài chính công, nâng cao tính minh bạch và khả năng giải trình về tài chính nhà nước. Do đó, cần triển khai thực hiện thống nhất, đồng bộ để đảm bảo hoàn thành công tác lập BCTCNN theo mục tiêu đề ra.
Chất lượng Báo cáo Tài chính Nhà nước được nâng cao qua từng kỳ
Từ năm 2019, khi lần đầu tiên triển khai lập BCTCNN cho năm tài chính 2018, hệ thống KBNN đã hoàn thành và trình các cấp có thẩm quyền BCTCNN từ năm 2018 đến 2021. Hiện tại, KBNN đang tiếp tục triển khai lập BCTCNN năm 2022. Qua 5 kỳ báo cáo, công tác lập BCTCNN đã đạt được nhiều kết quả khả quan:
- Cải thiện chất lượng thông tin tài chính nhà nước: Thông tin trong BCTCNN được cải thiện qua từng năm, phản ánh chi tiết và tổng thể về tài chính, ngân sách nhà nước theo khu vực, cơ cấu trung ương – địa phương và theo bản chất, nội dung kinh tế.
- Bổ sung số liệu tài sản kết cấu hạ tầng (TSKCHT): So với BCTCNN đầu tiên năm 2018, các báo cáo sau đã rà soát, bổ sung số liệu về TSKCHT.
- Tổng hợp đầy đủ thông tin từ các đơn vị đặc thù: Bao gồm Ủy ban nhân dân (UBND) xã, ban quản lý dự án sử dụng vốn đầu tư công.
- Cải thiện nội dung phân tích và thuyết minh: Bổ sung phân tích, đánh giá một số chỉ tiêu quan trọng; thuyết minh về tài sản cố định hữu hình, vô hình và đặc thù (di tích văn hóa, cổ vật…).
KBNN chủ động hoàn thiện cơ sở pháp lý và hệ thống thông tin
- Xây dựng và ban hành các văn bản pháp lý: KBNN đã chủ động nghiên cứu, xây dựng và phối hợp với các đơn vị liên quan để sửa đổi, bổ sung các Nghị định, Thông tư hướng dẫn về BCTCNN, giúp hoàn thiện quy định pháp lý.
- Nâng cấp Hệ thống thông tin Tổng Kế toán: Từ năm 2019, hệ thống này hỗ trợ các đơn vị gửi Báo cáo cung cấp thông tin tài chính (CCTTTC) thuận tiện, nhanh chóng; giúp KBNN rà soát, kiểm tra tính cân đối, logic của báo cáo và hỗ trợ tổng hợp, lập BCTCNN.
- Tăng cường đào tạo, tập huấn: Phối hợp với Cục Quản lý, giám sát kế toán, kiểm toán tổ chức các khóa đào tạo về chế độ kế toán nhà nước, hướng dẫn lập BCTCNN, giúp công chức, viên chức cập nhật chế độ mới.
- Đẩy mạnh truyền thông: Tạo điều kiện để nhân dân, các cơ quan, tổ chức hiểu về tầm quan trọng của BCTCNN, nâng cao ý thức trách nhiệm trong việc lập báo cáo CCTTTC. Những nỗ lực này đã được các cấp lãnh đạo, tổ chức, chuyên gia trong và ngoài nước ghi nhận.
Những nội dung cần tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện
Mặc dù đạt được nhiều kết quả, BCTCNN vẫn cần tiếp tục hoàn thiện về:
Tài sản kết cấu hạ tầng (TSKCHT)
Theo Luật Tài sản công, TSKCHT bao gồm: hạ tầng giao thông, cung cấp điện, thủy lợi, đô thị, công nghiệp, thương mại, thông tin, giáo dục, khoa học, y tế, văn hóa, thể thao, du lịch và các hạ tầng khác. Tuy nhiên, BCTCNN chưa phản ánh đầy đủ do:
- Chưa hoàn thành kiểm kê, phân loại, xác định giá trị tài sản: Một số bộ, ngành, địa phương chưa hoàn tất công việc này.
- Chưa phân cấp quản lý tài sản: Một số địa phương chưa thực hiện phân cấp, phân quyền quản lý tài sản cho cấp dưới.
- Chưa xây dựng cơ sở dữ liệu chuyên ngành về TSKCHT: Một số bộ, ngành chưa kết nối với cơ sở dữ liệu quốc gia về tài sản công.
- Quy định pháp luật chưa đồng bộ: Một số tài sản có quy định quản lý nhưng chưa đồng bộ với quy định về tài sản công, dẫn đến số liệu không thống nhất.
- Thiếu quy định về quản lý, sử dụng, khai thác: Một số TSKCHT chưa có thông tin để tổng hợp vào BCTCNN.
Báo cáo thuyết minh BCTCNN
Hiện báo cáo thuyết minh chủ yếu phân tích chi tiết số liệu, chưa diễn giải rõ về nguồn gốc, ý nghĩa, giá trị của các con số trong bối cảnh kinh tế – xã hội, chưa gắn với cơ chế chính sách.
Thời hạn lập báo cáo
Thời hạn lập BCTCNN là 18 tháng, khiến thông tin tài chính chưa kịp thời. Do chưa phản ánh đầy đủ, tin cậy thông tin về tài sản nhà nước, BCTCNN hiện chưa được công khai.
Giải pháp và lộ trình hoàn thiện công tác lập BCTCNN
Để nâng cao chất lượng BCTCNN, cần:
Hoàn thiện cơ sở pháp lý
- Sửa đổi Luật Kiểm toán: Quy định việc lập BCTCNN thuộc đối tượng kiểm toán để nâng cao tính minh bạch.
- Sửa đổi Luật NSNN: Giảm thời gian lập, trình báo cáo quyết toán ngân sách xuống còn 11 tháng.
- Sửa đổi Nghị định và Thông tư về BCTCNN: Điều chỉnh mẫu biểu báo cáo, thời hạn tiếp nhận, tổng hợp.
- Hoàn thiện chế độ kế toán khu vực nhà nước: Nâng cao chất lượng báo cáo tài chính của đơn vị, nguồn thông tin đầu vào của BCTCNN.
- Hoàn thiện quy định về TSKCHT: Theo Chỉ thị số 09/CT-TTg ngày 28/3/2023.
Nâng cấp hệ thống thông tin
- Cập nhật phần mềm kế toán: Phù hợp với chế độ kế toán mới.
- Nâng cấp Hệ thống thông tin Tổng Kế toán: Đáp ứng yêu cầu tiếp nhận, tổng hợp, phân tích BCTCNN; kết nối với hệ thống thông tin của các cơ quan, đơn vị.
Tăng cường đào tạo, tập huấn
- Đa dạng hình thức đào tạo: Trực tuyến, trực tiếp, với nội dung phù hợp từng đối tượng.
- Nâng cao năng lực công chức: Trang bị kiến thức chuyên sâu về tài chính, hỗ trợ phân tích, thuyết minh, giải trình số liệu.
Tăng cường quản lý và kiểm tra
- Quán triệt thực hiện chế độ kế toán mới: Phản ánh đầy đủ giá trị tài sản công vào BCTCNN của đơn vị.
- Tăng cường kiểm tra, giám sát: Các cơ quan chức năng, Kiểm toán Nhà nước, KBNN cần phối hợp kiểm tra, kiểm toán công tác lập BCTCNN.
- Triển khai lập BCTCNN theo quy định mới: Theo Nghị định, Thông tư đã sửa đổi, bổ sung.
Đẩy mạnh truyền thông
- Xây dựng kế hoạch truyền thông: Đa dạng phương thức, mục tiêu phù hợp để các cấp lãnh đạo, tổ chức quốc tế, chuyên gia hiểu rõ mục đích, ý nghĩa của BCTCNN.
Kết luận
Tổng kế toán nhà nước, dù là chức năng mới của KBNN, đã được ghi nhận và quan tâm từ các tổ chức quốc tế. BCTCNN đã dần dựng nên bức tranh tài chính nhà nước với thông tin tổng thể về tài sản, nguồn lực, kết quả hoạt động tài chính.
Với mục tiêu nâng cao chất lượng BCTCNN, phản ánh trung thực, kịp thời thông tin tài chính nhà nước, phục vụ hiệu quả công tác hoạch định chính sách và nâng cao tính minh bạch, khả năng giải trình của Chính phủ, hệ thống KBNN sẽ tiếp tục nỗ lực triển khai lộ trình hoàn thiện công tác lập BCTCNN đến năm 2030, khẳng định vai trò, vị thế trong nền tài chính quốc gia.
Tài liệu tham khảo
- Luật Kế toán số 88/2015/QH13 ngày 20/11/2015.
- Nghị định số 174/2016/NĐ-CP ngày 30/12/2016 của Chính phủ.
- Nghị định số 25/2017/NĐ-CP ngày 14/3/2017 của Chính phủ về BCTCNN.
- Thông tư số 133/2018/TT-BTC ngày 28/12/2018 của Bộ Tài chính.
- Thông tư số 39/2021/TT-BTC ngày 01/6/2021 của Bộ Tài chính.
- Quyết định số 455/QĐ-TTg ngày 13/4/2022 của Thủ tướng Chính phủ về Chiến lược phát triển KBNN đến năm 2030.
THS.NGUYỄN THỊ HÀ LINH
